เริมที่ปากคืออะไร ทำยังไงถึงหาย รวมสาเหตุ อาการ วิธีรักษาและป้องกัน
เริมที่ปาก คืออะไร
เริมที่ปาก คือ การมีอาการของโรคเริม (Herpes simplex) ขึ้นที่บริเวณรอยต่อระหว่างริมฝีปากและผิวหนัง หรือในช่องปาก สามารถพบได้ในทุกเพศทุกวัย แต่โดยส่วนใหญ่มักพบในผู้ป่วยวัยหนุ่มสาวและวัยผู้ใหญ่ ซึ่งผู้ป่วยโรคเริมที่ปากส่วนใหญ่มักจะไม่แสดงอาการของโรค หลังจากติดเชื้ออาจใช้ระยะเวลาหลายวัน หลายสัปดาห์ หรือหลายเดือนกว่าจะปรากฏอาการของโรค และต่อเมื่อรักษาหายในครั้งแรกแล้ว ก็อาจมีการกำเริบกลับมาเป็นซ้ำได้อีกถ้าหากปล่อยให้ร่างกายอ่อนแอ
ลักษณะของเริมที่ปาก
ลักษณะของโรคเริมที่ปาก จะปรากฏแผลบวมแดง มีตุ่มพองมีน้ำใสๆ และรู้สึกคันหรือเจ็บ ไปจนถึงปวดแสบปวดร้อนขึ้นบริเวณรอยต่อระหว่างริมฝีปากและผิวหนัง หรือในช่องปาก ซึ่งจะปรากฏอยู่ประมาณ 48 ชั่วโมง และตุ่มใสเหล่านี้อาจจะรวมตัวหรือเชื่อมต่อกันทำให้มีขนาดใหญ่ขึ้นได้ หลังจากนั้น ตุ่มทั้งหมดจะกลายเป็นตุ่มหนองภายใน 72-96 ชั่วโมง แตกออก และตกสะเก็ด ส่วนอาการร่วมอื่นๆ ก็จะมีอาการอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ มีไข้ ปวดตามเนื้อตัว ซึ่งผู้ที่ป่วยเป็นโรคเริมที่ปากครั้งแรกจะมีอาการที่รุนแรงที่สุด แต่ถ้ากลับมาเป็นซ้ำอีกอาการจะไม่หนักเท่าในครั้งแรกอีก
นอกจากโรคเริมที่ปากแล้ว เริมยังสามารถเป็นที่บริเวณอื่นๆ ได้ด้วย เช่น เริมที่จมูก เริมที่อวัยวะเพศ เริมที่ปากมดลูก เริมที่ทวารหนัก เป็นต้น
สาเหตุของการเกิดเริมที่ปาก
สาเหตุของการเกิดเริมที่ปาก เกิดจากการติดเชื้อไวรัสชนิด Herpes Simplex virus type 1 หรือ เชื้อ HSV ชนิดที่ 1 ซึ่งมักจะพบที่บริเวณปาก โดยมักจะได้รับเชื้อไวรัสมาจากน้ำลาย น้ำเหลือง หรืออสุจิ หรือกินและใช้ของร่วมกัน และสัมผัสผู้ที่เป็นโรคที่ทั้งแสดงอาการ หรือไม่แสดงอาการ เช่น ผื่นตุ่มน้ำ รอยโรค เป็นต้น ทำให้เชื้อไวรัสเข้าสู่ร่างกาย
เริมที่ปาก อันตรายไหม
โรคเริมที่ปาก ถือเป็นภัยเงียบที่อันตรายไม่น้อย เพราะถ้าหากผู้ป่วยมีภูมิต้านทานต่ำ อาจทำให้ติดเชื้อที่สมองหรือเยื่อหุ้มสมอง อาจทำให้สมองอักเสบได้ ซึ่งจะทำให้ผู้ป่วยมีอาการไข้สูง ปวดศีรษะมาก ร่างกายอ่อนแรง ไปจนถึงขั้นชักและโคม่าได้เลยทีเดียว
อาการของเริมที่ปาก
- รู้สึกแสบร้อนบริเวณรอยต่อระหว่างริมฝีปากและผิวหนัง หรือในช่องปาก หรือคันยุบยิบ
- หลังจากนั้นจะมีตุ่มพองใสๆ ลักษณะคล้ายพวงองุ่นปรากฏขึ้น ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งริมฝีปากบนหรือล่างและในช่องปาก
- ปากเป็นแผลบวมแดง และรู้สึกเจ็บปวดเพิ่มขึ้น อาจมีอาการไข้ร่วมด้วย
- ปวดศีรษะ รู้สึกอ่อนเพลีย ไม่ค่อยมีเรี่ยวแรง อาการเหล่านี้อาจกินระยะเวลาประมาณ 2 สัปดาห์ และสามารถแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่นได้จนกว่าแผลจะหายหมด
ระยะของเริมที่ปาก
- ระยะที่ 1 – รู้สึกระคายเคือง หรือคันบริเวณริมฝีปาก ก่อนการเกิดแผล
- ระยะที่ 2 – มีแผลพุพอง หรือตุ่มใสๆ เกิดขึ้นบริเวณรอยต่อระหว่างริมฝีปากและผิวหนัง หรือในช่องปาก ซึ่งจะปรากฏอยู่ประมาณ 48 ชั่วโมง
- ระยะที่ 3 – มีแผลพุพองเยอะขึ้น และรู้สึกแสบร้อน เจ็บปวดมากกว่าเดิม ภายใน 72-96 ชั่วโมง ตุ่มทั้งหมดจะกลายเป็นตุ่มหนอง และแตกออก
- ระยะที่ 4 – แผลในระยะที่ 3 เริ่มแห้งและตกสะเก็ด ประมาณ 7-10 วัน
- ระยะที่ 5 – แผลตกสะเก็ดเริ่มหายดี และไม่แสดงอาการใดๆ
อาการแทรกซ้อนของเริมที่ปาก
อาการของโรคแทรกซ้อนที่อาจพบคือ เชื้อไวรัสแพร่ไปติดเนื้อเยื่อข้างเคียง เช่น อาจติดเชื้อที่บริเวณสมองหรือเยื่อหุ้มสมองทำให้ชักและโคม่า หรือในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องการติดเชื้ออาจทำให้เสียชีวิตได้
เริมที่ปากติดต่อได้ไหม
เริมที่ปาก สามารถติดต่อกันได้จากการสัมผัสเชื้อจากสารคัดหลั่งต่างๆ ของร่างกาย การมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การจูบ การใช้ของร่วมกัน หรือการทำ Oral Sex โดยไม่สวมถุงยางอนามัย ซึ่งหากที่ปากมีแผลเริม ก็อาจทำให้บริเวณอวัยวะติดเชื้อเริมไปด้วย ถึงแม้ว่าจะเป็นไวรัสคนละชนิดกันก็ตาม
ทั้งนี้ ผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงจากการสัมผัสเชื้อ เช่น การทำ Oral Sex โดยไม่มีการป้องกัน อาจมีความเสี่ยงเพิ่มเติมต่อการติดเชื้อ HIV ได้ โดยเฉพาะหากบริเวณปากหรืออวัยวะเพศมีแผลเปิด ยา PEP (Post-Exposure Prophylaxis) เป็นยาที่สามารถช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ HIV ได้หากรับประทานภายใน 72 ชั่วโมงหลังจากสัมผัสเชื้อ อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ ยา PEP และวิธีการใช้งานได้ที่บทความ ยา PEP (เป๊ป) ยาต้านฉุกเฉิน ป้องกัน hiv คืออะไร? อันตรายไหม?
สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูงและต้องการป้องกันการติดเชื้อ HIV ในระยะยาว เช่น การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้สวมถุงยางอนามัยอย่างสม่ำเสมอ การใช้ ยา PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ HIV อย่างมีประสิทธิภาพ คุณสามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับ ยา PrEP และข้อดีของการใช้งานได้ที่บทความ PrEP (เพร็พ) ยาป้องกันต้านเชื้อ hiv และ โรคเอดส์ คืออะไร ราคาเท่าไหร่
รักษาเริมที่ปากที่ไหนดี
สามารถเข้าทำการรักษาได้ทั้งคลินิกเอกชน โรงพยาบาลของรัฐ หรือโรงพยาบาลเอกชน หรือปรึกษาโรคเริม เริมที่ปาก พร้อมทำการนัดหมายกับ Safe Clinic ได้เลย ที่นี่
วิธีรักษาโรคเริมที่ปาก
การรักษาโรคเริมที่ปากสามารถทำได้หลายวิธีทั้งการการรักษาด้วยตัวเองที่บ้านประคบเย็นด้วยน้ำแข็ง หรือน้ำเย็น การใช้ยาสมุนไพรอย่างว่านหางจระเข้ในการลดอาการปวดแสบปวดร้อน รวมถึงใช้เสลดพังพอนตัวเมียในการทำให้ตุ่มหายไวขึ้น และการใช้ยาต้านไวรัส ซึ่งวิธีเหล่านี้ก็จะช่วยลดความรุนแรงของแผลลง แผลจะหายได้เร็วยิ่งขึ้น
ยาที่ใช้รักษาโรคเริม
ยาที่ใช้รักษาโรคเริมจะเป็นยาภายนอกที่ใช้เพื่อต้านไวรัส และให้ผลดีในการลดอาการปวด ทำให้ผื่นแห้งเร็ว เช่น ยาอะไซโคลเวียร์ (Acyclovir) ยาแฟมซิโคลเวียร์ (Famcyclovir) และ ยาวาลาไซโคลเวียร์ (Valacyclovir) ซึ่งควรที่จะทายาตั้งแต่ช่วงที่มีอาการนำก่อนที่จะเกิดเป็นตุ่มน้ำที่ริมฝีปากนั้นจะช่วยลดระยะเวลาที่เป็นตุ่มน้ำให้สั้นลงได้ดี
เป็นเริมที่ปากดูแลอย่างไร
- หลีกเลี่ยงการพยายามทำให้ตุ่มน้ำแตก เช่น การสัมผัส แกะ เกา
- หมั่นประคบและทำความสะอาดแผลด้วยผ้าสะอาดชุบน้ำเกลือหรือน้ำต้มสุก หรือกลั้วปากด้วยน้ำเกลือ กรณีที่มีแผลในปาก
- พักผ่อนให้เพียงพอ และดื่มน้ำให้มากๆ
- รับประทานยาตามอาการ เช่น ยาลดไข้ หรือเช็ดตัวลดอุณหภูมิในร่างกาย
- งดรับประทานอาหารแปรรูป เช่น ของหมัก ดอง แหนม ปลาร้า กะปิ อาหารที่ไม่สุก
- งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มชูกำลัง
- หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารร้อน เผ็ด เค็ม และผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เพราะแผลที่ปากจะเกิดอาการแสบได้
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น กินอาหารที่อุดมไปด้วยไลซีน ได้แก่ ได้แก่ เนื้อปลา เนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์จากนม ถั่วงอก และถั่วต่างๆ ซึ่งช่วยรักษาและป้องกันโรคเริมได้
- ควรกินผักและผลไม้สดเยอะๆ ทุกวัน เพื่อเพิ่มภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย
การป้องกันไม่ให้เกิดเริมที่ปาก
- ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสารคัดหลั่งของผู้ติดเชื้อ เว้นระยะห่าง และไม่ควรใช้สิ่งของที่สัมผัสกับน้ำลายร่วมกัน เช่น แก้วน้ำ ช้อนส้อม
- ควรงดการมีเพศสัมพันธ์ด้วยปาก หรืออาจใช้ถุงยางอนามัย หรือแผ่นยางอนามัยทุกครั้ง เพื่อลดการแพร่กระจายของไวรัสเริม
- หากเป็นเริมที่ปากซ้ำบ่อยมากกว่า 6 ครั้งต่อปี ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อพิจารณาการรับประทานยาต้านไวรัสทุกวัน เพื่อป้องกันเริมกลับมาเป็นซ้ำ
- หมั่นรักษาสุขภาพให้แข็งแรง และหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้เกิดโรค เช่น ความเครียด การทำให้ร่างกายอ่อนแอ เป็นต้น
คำถามที่พบบ่อย
เริมที่ปาก ร้อนใน ปากนกกระจอก ต่างกันอย่างไร
- เริมที่ปาก – อย่างที่กล่าวไปในข้างต้นแล้วว่า อาการของเริมที่ปากนั้นจะเป็นตุ่มน้ำใสจำนวนหลายๆ ตุ่มบริเวณรอยต่อระหว่างริมฝีปากและผิวหนัง โดยจะรู้สึกเสียวๆ คัน หรือเจ็บบริเวณที่ติดเชื้อ หลังจากนั้นจะกลายเป็นตุ่มพุพองและแตกได้
- ร้อนใน – จะเป็นแผลบวมแดงและเจ็บขึ้นในช่องปาก เช่น บริเวณแก้ม ลิ้นหรือด้านในริมฝีปาก จะมีลักษณะแผลเป็นสีเหลืองหรือขาวเป็นวงกลมหรือรี จะรู้สึกเจ็บและมีอาการบวมแดงที่แผลได้
- ปากนกกระจอก – มักเกิดจากการติดเชื้อราที่ผิวหนัง จนทำให้เกิดภาวะอักเสบที่เกิดขึ้นตรงมุมปาก เป็นแผล อาจมีรอยแดง บวม และตึงที่เฉพาะบริเวณมุมปาก ซึ่งอาจเกิดอาการดังกล่าวที่มุมปากข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างก็ได้
เริมที่ปากรักษาด้วยสมุนไพรได้ไหม
เริมที่ปากสามารถรักษาได้ด้วยสมุนไพรที่ชื่อว่า “พญายอ” หรือเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่า เสลดพังพอนตัวเมีย ซึ่งมีสรรพคุณช่วยในการลดอาการแสบร้อน และทำให้ตุ่มใสหายไวขึ้น โดยในปัจจุบันสามารถหาซื้อได้ในรูปแบบของครีมตามร้านขายยาทั่วไป และให้ใช้ทาเฉพาะแผลเริมภายนอกริมฝีปาก ต่อเนื่องกัน 4-5 วัน แต่ทั้งนี้ ไม่ควรละเลยที่จะตามคำแนะนำของเภสัชกรอย่างเคร่งครัด เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยา
เริมที่ปากรักษากี่วันหาย
โรคเริมที่ปากสามารถหายได้เองใน 2-6 สัปดาห์ แต่ในรายที่อาการลุกลามตุ่มพองอาจกลายเป็นหนอง ซึ่งทำให้หายช้าได้ ส่วนผู้ที่เคยเป็นแล้วกลับมาเป็นใหม่ระยะเวลาการหายจะเร็วขึ้น เนื่องจากมีภูมิคุ้มกันแล้ว
เป็นเริมที่ปากมีเพศสัมพันธ์ได้ไหม
การมีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่เป็นเริมที่ปากมีความเสี่ยงที่ทำให้ติดโรคสูงมาก แต่ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ ทั้งนี้ ควรระมัดระวังไม่ทำการ Oral Sex การจูบ หรือสัมผัสบริเวณริมฝีปาก รวมถึงรับประทานยาต้านไวรัสเพื่อป้องกันการแพร่กระจายเอาไว้ด้วย
เป็นเริมที่ปากบ่อยมากแก้ยังไง
- ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ทำให้ร่างกายอ่อนแอ เช่น พยายามนอนหลับให้เพียงพอ ออกกำลังกายให้มากขึ้น เป็นต้น
- คอยสังเกตพฤติกรรมว่า เมื่อร่างกายอ่อนแอ ภูมิคุ้มกันต่ำ เครียด ทำให้กลับมาเป็นเริมหรือไม่ หากใช่ให้หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้เกิดอาการดังกล่าว
- หลีกเลี่ยงการรับประทานยาที่กดภูมิคุ้มกัน เช่น ยาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์ จะทำให้เป็นเริมได้ง่าย
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผู้ป่วยที่เป็นโรคเริมอยู่ก่อนแล้ว
เป็นเริมที่ปากเจาะได้ไหม
สำหรับผู้ที่เป็นโรคเริมที่ปาก ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสตุ่มน้ำหรือแผล ทั้งการจับ แคะ แกะ เกา หรือพยายามเจาะ เพราะอาจแพร่เชื้อไปสู่บริเวณอื่นของร่างกายหรือติดต่อไปยังผู้อื่นได้
